Giải pháp giúp học sinh yếu kém học tốt môn Vật lý 6 phần “Cơ học”

1. Tên sáng kiến: Giải pháp giúp học sinh yếu kém học tốt môn Vật lý 6 phần “Cơ học”.

          2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phương pháp dạy học môn Vật lý 6.

          3. Mô tả bản chất của sáng kiến:

3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:

a. Hiện trạng trước khi áp dụng giải pháp mới:

Ta đã biết ở giai đoạn 1 (lớp 6 và lớp 7) vì khả năng tư duy của học sinh còn hạn chế, vốn kiến thức toán học chưa nhiều nên sách giáo khoa chỉ đề cập đến những khái niệm, những hiện tượng vật lý quen thuộc thường gặp hàng ngày. Ở giai đoạn 2 (lớp 8 và lớp 9) khả năng tư duy của các em đã phát triển, đã có một số hiểu biết ban đầu về khái niệm cũng như hiện tượng vật lý hằng ngày. Do đó việc học tập môn vật lý ở lớp 6 đòi hỏi rất cao và quan trọng mà các em học sinh phải đạt được trong quá trình học.

Đứng trước nhiệm vụ nặng nề đó những người làm nghề Sư phạm cần phải không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Dạy học không những giúp cho người học có hệ thống kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo mà còn phát triển năng lực tư duy, sáng tạo.

b. Phân tích ưu điểm, nhược điểm của giải pháp cũ:

* Ưu điểm:

Điều kiện cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ về các mặt: phòng học bộ môn, sách giáo khoa, sách giáo viên, đồ dùng dạy học. BGH có sự quan tâm giúp đỡ kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên hoàn thành tốt công tác.

Có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, tâm huyết với nghề, có tinh thần cầu tiến ham học hỏi. GV ứng dụng thành thạo CNTT trong giảng dạy.

Các em đã được tiếp cận các bài trong học kỳ I chương trình lý lớp 6 có logic. Đa số học sinh thực hiện thành thạo các phép tính cộng, trừ, nhân, chia. Có thái độ nghiêm túc, tích cực, tự giác trong học tập.

* Hạn chế:

          Hiểu biết về cơ học của học sinh còn hạn chế nên tiếp thu bài chậm, lúng túng từ đó không nắm chắc các kiến thức, kĩ năng cơ bản, định lý, công thức.

          Đa số các em chưa có định hướng chung về phương pháp học lý thuyết, vận dụng kiến thức của vật lý vào trong cuộc sống hàng ngày.

          Kiến thức toán còn hạn chế nên tính toán chưa được chính xác mặc dù đã thuộc lòng các công thức.

          3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:

a. Mục đích của giải pháp:

Nhằm khắc phục những khó khăn vướng mắc đã nêu ra trong chương lý 6 phần “Cơ học”. Phân loại và xác định cách dạy từng bài theo sách giáo khoa phần “Cơ học” trong chương trình lý 6 của học kỳ I.

Từ đó nâng cao chất lượng dạy và học, nhằm giúp học sinh nắm vững, nắm chắc kiến thức hơn. Qua đó làm nổi bật mối liên hệ giữa các kiến thức với nhau, giúp học sinh vận dụng kiến thức nhiều lần để các em nhớ kỹ và hiểu kiến thức vững chắc, sâu sắc hơn.

b. Nội dung của giải pháp:

* Lĩnh vực mới, sự khác biệt giữa giải pháp cũ:

Qua quá trình nghiên cứu, tìm hiểu và áp dụng đổi mới phương pháp dạy học môn vật lý, tôi đã nhận thấy trong giảng dạy giáo viên không nên gây áp lực cho học sinh khi học môn lý mà có thể từ trò chơi hoặc là một câu chuyện… để dẫn các em vào bài sẽ thu hút các em hơn.

* Cách thức thực hiện, các bước thực hiện của giải pháp mới:

Chương trình vật lý 6 là phần mở đầu của giai đoạn 1, nên những yêu cầu về khả năng tư duy trừu tượng, khái quát cũng như những yêu cầu về mặt định lượng trong việc hình thành các khái niệm và định luật Vật lý đều ở mức thấp. Học sinh lớp 6 được làm quen với phần đầu tiên của môn vật lý là phần "Cơ hoc" ở đây tôi chỉ đề cập tới phương pháp dạy học phần "Cơ học"  lớp 6 là:

Thứ nhất:  Biết đo chiều dài (l) trong một số tình huống thường gặp. Biết đo thể tích (V) theo phương pháp hình tròn

Thứ hai. Nhận dạng tác dụng lực (F) như là đẩy hoặc kéo của vật. Mô tả kết quả tac dụng của lực như làm vật biến dạng hoặc làm biến đổi chuyển động của vật. Chỉ ra được 2 lực cân bằng khi nó cùng tác dụng cùng 1 vật đang đứng yên.

Thứ ba. Nhận biết của lực đàn hồi như là lực do lực bị biến dạng đàn hồi tác dụng lên vật gây ra biến dạng. So sánh lực mạnh, yếu dựa  vào tác dụng của lực làm biến dạng nhiều hay ít. Biết sử dụng lực kế để đo lực trong một số trường hợp thông thường và biết đơn vị lực là Niu tơn (N).

Thứ tư. Phân biệt khối lượng (m) và trọng lượng (P). Khối lượng là lượng vật chất chứa trong vật, còn trọng lực là lực hút của trái đất tác dụng lên vật. Trọng lượng là độ lớn của trọng lực. Khối lượng đo bằng cân đơn vị là Kg. Còn trọng lượng đo bằng lực kế, đơn vị là Niu tơn (N). Trong điều kiện thông thường khối lượng của vật không thay đổi nhưng trọng lượng thì có thể thay đổi chút ít tùy theo vị trí của vật đối với trái đất. Ở trái đất một vật có khối lượng là 1Kg thì có trọng lượng được tính tròn là 10 N. Biết đo khối lựng của vật bằng cân đòn. Biết cách xác định khối lượng riêng (D) của vật, đơn vị là Kg /m³ và trọng lượng riêng (d) của vật, đơn vị là N/m³.

Thứ 5. Biết sử dụng ròng rọc, đòn bẩy, mặt phẳng nghiêng để đổi hướng của lực hoặc để dùng lục nhỏ thắng được lực lớn.

Thứ 6. Phương pháp giảng dạy một số bài cơ bản.

- Bài 1, 2: Đo độ dài.

Một số học sinh kiến thức bị rỗng ở Tiểu học nên giáo viên phải dạy lại kiến thức cũ. Cần cho học sinh phân biệt được thế nào là giới hạn đo và đọ chia nhỏ nhất, giáo viên lấy một số loại thức như thước kẻ, thước mét để học sinh phân biệt (Học sinh hoạt động cá nhân hay theo nhóm).

Ở bài 1, 2 này cần rèn luyện cho học sinh kỹ năng: "Biết ước lượng gần đúng một số đọ dài cần đo và đo độ dài trong một số tình huống thông thường, biết tính giá trị trung bình các kết quả đó".

- Bài 3: Đo thể tích chất lỏng.

Cho HS thấy được một số dụng cụ thường dùng để đo thể tích chất lỏng.

Hướng dẫn học sinh biết xác định thể tích của chất lỏng bằng dụng cụ đo thích hợp, bình chia độ (chai, bình, ca đã biết sẵn dung tích), giáo viên ôn lại cho học sinh về đơn vị đo thể tích. Yêu cầu học sinh học thuộc dãy sau.

 m³        dm³          cm³         mm³.   và cách đổi đơn vị:

1m³  = 1.000 dm³                                    1 l = 1 dm³

1m³  = 1.000.000 cm³                        1 ml = 1 cm³  (1cc)

1m³  =  1.000.000.000 mm³.

GV hướng dẫn HS cách đo thể tích tính chính xác và đọc kết qủa khi đo.

- Bài 5:  Khối lượng, đo khối lượng.

Giáo viên hướng dẫn học sinh biết cách đo khối lượng, nắm được đơn vị khối lượng là Kilôgam: kg. Biết sử dụng cân Rôbéc van, nắm được giới hạn đo và độ chia nhỏ nhất của cân Rôbét van. Giáo viên hướng dẫn lại cách đổi đơn vị đo khối lượng, yêu cầu học sinh học thuộc dãy sau:

 1tấn = 10 tạ = 100 yến = 1.000 kg = 10.000 hg = 100.000 dag = 1.000.000 g

  1 kg  =  10 hg  = 100 dag = 1.000 g     v.v...

                                       1

                   1 mg  =   –––––– g   ;           1 g = 1.000 mg

                                    1.000

Lưu ý học sinh 1 héc tô gam còn gọi là 1 lạng. 1hg (1lạng) = 100g

Giáo viên hướng dẫn học sinh giải thích được ý nghĩa của biển báo giao thông (5 t - trên thực tế biển báo giao thông ký hiệu là 5 T).

- Bài 11: Khối lượng riêng - trọng lượng riêng.

Giáo viên hướng dẫn để học sinh trả lời được câu hỏi: Khối lượng riêng và trọng lượng riêng của một chất là gì?. Học sinh sử dụng được công thức:                         m = D. V và P = d. V để tính khối lượng và trọng lượng của một vật, giáo viên hướng dẫn học sinh cách sử dụng bảng số liệu để tra cứu khối lượng riêng và trọng lượng riêng của các chất, học sinh thực hành đo được trọng lượng riêng của chất làm quả cân, giáo viên có thể mở rộng kiến thức hỏi học sinh "Tại sao quả bưởi thả vào nước là nổi còn quả táo thả vào nước lại chìm ?", dùng kiến thức về trọng lượng riêng để giải thích, để gây hứng thú cho học sinh, học sinh sẽ yêu thích môn vật lý và tìm hiểu các hiện tượng tự nhiên để dùng kiến thức vật lý đã học để giải thích, giáo viên cần yêu cầu học sinh khi thực hành phải đo chính xác, đưa ra kết quả trung thực, số liệu phải gần sát với giữ liệu đã cho

Ví dụ: Qủa cân bằng sắt thì cần tính được d = 78.000 (N/m³).

Þ D = 7.800 kg/m³ (khối lượng riêng của sắt là 7.800kg/m³.

3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp

Giải pháp đã được nghiên cứu và áp dụng thành công tại 3 lớp 6CDE của trường THCS Thạnh Trị, huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang; áp dụng và nhân rộng ra ở các trường có lớp 6 trên địa bàn toàn tỉnh, đạt hiệu quả cao đối với những trường thuộc vùng sâu vùng, điều kiện kinh tế khó khăn có nhiều đồng bào người dân tộc Khmer.

3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp:

- Các tiết học trở nên sôi nổi và sinh động hơn hẳn. Sự hứng thú của các em đối với môn học tăng lên rõ rệt.

- Không chỉ có các em học sinh khá giỏi, sau khi áp dụng giải pháp trên, tôi thấy ngay cả các em học sinh yếu kém cũng có thể tham gia vào các hoạt động tích cực hơn và có kết quả hơn.

- Một kết quả thể hiện rõ là phần lớn học sinh nắm vững được kiến thức trọng tâm của bài học, từ đó tự tin hơn trong giờ học.

Giải pháp đã được áp dụng cho 136 học sinh lớp 6 của trừng THCS Thạnh Trị. Kết quả bài kiểm tra đạt cụ thể:

3.5 Tài liệu kèm theo gồm: (Không có)

TẢI TÀI LIỆU TẠI ĐÂY